Met onze kaartjes vol geloofs- en levensvragen op zak gaan we in gesprek met medeparochianen voor een Openhartig gesprek. Dit keer vindt ons gesprek in de pastorie in Woerden plaats. Vanwege haar afscheid gaan we in gesprek met pastor Janneke Stam (66). Na acht jaar werkzaam te zijn geweest in onze parochie heeft Janneke inmiddels haar afscheidsviering gehad. In deze editie van het magazine hopen we haar op een mooie manier te kunnen portretteren en daarmee haar nogmaals te bedanken voor alles wat zij gedaan en betekend heeft.
Janneke, we starten ons gesprek met een aantal dilemma’s….
Hond of kat? “Tja ik houd van honden en katten, maar als ik moet kiezen dan is het de hond, want een hond is een maatje waar je mee op pad kunt. Ik heb nu een ‘vijfdehands Oostblokhond met ingewikkeld gedrag ’…, maar ik ben er dol op. De verzorging van onze hond is als een hobby.”
Zwarte koffie of groene thee? “Dan kies ik voor koffie, mits goed van smaak.”
Canarische eilanden of Oostenrijk? “Ik ben niet van het strand maar wel van de zee, dus kies ik een huisje aan het water, met uitzicht, daar kom ik tot rust. Een berg die blokkeert het uitzicht en als je een berg op gaat dan is het nadeel dat je op de top weer tegen de volgende aankijkt.”
Lourdes of Rome? “Even denken hoor, dan ga ik toch voor Rome.”
Kerstmis of Pasen? “Pasen! Het gaat mij in het geloof om de opstanding. Kerstmis is mooi en gezellig, maar Pasen gaat over de kern van ons geloof. Eigenlijk is Pinksteren voor mij het mooiste feest. Dat is het feest van de Heilige Geest waarbij alle creativiteit los mag komen.”
Maria of Martha? ”Als jullie de twee zussen bedoelen die Jezus bezoekt, dan wil ik niet kiezen. Ik vind dat dit verhaal bovendien vaak verkeerd uitgelegd is. Er is foute beeldvorming ontstaan. Het verhaal is vaak vrouwonvriendelijk uitgelegd. Ik heb daar graag over gepreekt.’
Oude of Nieuwe Testament? “Dat is voor mij het Oude Testament met de mooie verhalen. Sowieso houd ik erg veel van verhalen, zoals Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien. Volgens mij heb je het Oude Testament nodig om het Nieuwe te begrijpen. Om Jezus te gaan waarderen had en heb ik de verhalen uit het Oude Testament nodig. En ja, die verhalen zijn zo boeiend, vooral als je het goed uitgelegd krijgt.”
Pastor Janneke is in 1958 geboren in Ridderkerk, onder de rook van Rotterdam. “Ik heb één zus. Als gezin waren wij niet kerkelijk, maar onze omgeving wel. Als kinderen zijn mijn zus en ik daar best vaak mee gepest. Ik ging naar de openbare school en ook de middelbare school was openbaar, al volgde ik wel godsdienstonderwijs. Ik ging daarna als negentienjarige uit huis en naar de verpleegopleiding in Rotterdam. En daarna volgde de Intensive Care opleiding in het St. Franciscus Gasthuis. Ook deed ik de opleiding maatschappelijk gezondheidszorg. In die studietijd ben ik mijn echtgenoot Mart tegengekomen.”
Hoe ben je bij het geloof en de kerk terecht gekomen?
“Mart is opgegroeid bij de broeders van Oudenbosch en hij nam mij mee naar de studentenecclesia en het studentenpastoraat van de Franciscanen in Rotterdam. Daar voelde ik mij erg thuis. Mart en ik zijn bij elkaar gebleven, we zijn getrouwd en kregen twee kinderen, zoon Ellert (35) en dochter Briene (32). Toen onze oudste gedoopt werd heb ik doopcatechese gevolgd. In de paasnacht is hij gedoopt. We hebben onze kinderen een katholieke opvoeding gegeven.
Gaandeweg zijn we meer en meer aangehaakt bij de parochie in Bodegraven waar we toen al woonden. Zelf ben ik op mijn 45ste gedoopt; ik deed de eerste communie en het vormsel.”
En hoe is kerkelijk werk jouw werk geworden?
“Op mijn vijftigste heb ik het besluit genomen om theologie te gaan studeren aan de Theologische Hoge School ‘de Bruijnvis’ aan de Keizersgracht in Amsterdam. Daarnaast werkte ik als leidinggevende in de St. Maartenskliniek gesitueerd in het Hofpoortziekenhuis. Het was een chaotische tijd middenin een complexe reorganisatie. Toen werd ik gevraagd om in het pastorale team te gaan werken van de parochie Pax Christi. Dat was in 2017.”
Hoe kijk je er op terug die overgang van niet kerkelijke naar een religieuze carrière?
“Als kind was ik altijd al gevoelig voor het spirituele. Ondanks de aversie die er was in ons gezin. Ik wilde graag weten waarom onze buren naar de kerk gingen. Ik wilde ook toen al de Bijbel leren kennen. En ik volgde graag de godsdienstlessen. Ook later volgde ik als extra vak levensbeschouwing en godsdienst. Wat is er tussen hemel en aarde? Ik voelde me ook maatschappelijk betrokken en was politiek geïnteresseerd. Ik protesteerde tegen de situatie in Zuid-Afrika en schreef brieven voor Amnesty International. En toen ontmoette ik dus Mart en kwam ik in de geloofswereld terecht, wat voor mij thuiskomen was.”
Je gaat mee op pelgrimstocht naar Rome in april. Stel je mag een kwartier praten met paus Franciscus, wat zou je willen bespreken?
“Dan wil ik het hebben over de toekomst van de wereld en onze rol als kerk, als gelovigen. Ik ben daar redelijk somber over, maar ik ben ook van de hoop. Het lijden en het donkere hoort helaas bij deze wereld, maar durf het licht te blijven zien.”
Ben je pessimistisch?
”Nee, ik ben optimistisch van aard. Ondanks de huidige geloofscrisis. Het zal best een paar generaties duren voordat deze voorbij is. De kerk zal veranderen, maar ik denk dat het katholieke geloof blijft. ‘Space for Grace’ aldus Erik Borgman. Dat de geloofsgemeenschap kleiner wordt is een gegeven. Als we maar steeds de vreugde van het evangelie laten zien. Paus Franciscus schrijft daar ook zo mooi over. Het navolgen van Jezus blijft de boodschap.”
Wie zou je nog willen uitnodigen in het Huis van Bonaventura?
“Helaas is het niet meer mogelijk om Thomas Merton uit te nodigen. Hij heeft mij altijd erg geïnspireerd. Ook wil ik de journaliste en activiste Dorothy Day noemen. Zij kwam op voor de emancipatie van de arme zwarte bevolking in de Verenigde Staten. Ik zou theoloog Erik Borgman ook graag nog een keer willen uitnodigen. En ook de Dolle Maria’s, die zo’n interessante podcast maken over geloofszaken. Er zijn interessante sprekers genoeg over duurzaamheid en overconsumptie. Dat zijn voor mij ook belangrijke thema’s.”
We weten dat je erg van muziek houdt. Wie of wat is je favoriet?
“Ja, muziek is voor mij erg belangrijk. Van klassiek tot smartlap. Ik heb m’n kinderen al een lijst favorieten gegeven voor mijn uitvaart… Luister maar eens via YouTube naar ‘Woyaya’ van Osibisa of ‘Mercy on me’, een eigentijdse schuldbelijdenis door Christina Aguilera. Ik noem ook Sting, operamuziek en de Missa Criolla. En natuurlijk het Lied van Hoop dat geschreven is voor het Heilig Jaar 2025. Dit lied is ook gezongen als slotlied van mijn afscheidsviering. Het muziekfestijn dat ik een aantal keren georganiseerd heb in de Bonaventurakerk was een van mijn mooiste ervaringen hier. Ik heb niet de hele dag de radio aan hoor. Alles met mate en één ding tegelijk. Heel Benedictijns.”
Heb je nog andere tops en tips voor onze parochie?
“Als tops noem ik meteen de contacten die ik had met de scholen. Dat waren mooie ervaringen. Ik heb daar geleerd om kinderen serieus te nemen en heb gemerkt hoe gevoelig zij zijn voor echtheid. In onze scholen is in de toekomst nog veel werk te doen. We moeten ook daar zichtbaar zijn als kerk, als pastor bijvoorbeeld gewoon lesgeven. Op de middelbare scholen is me dat helaas niet gelukt. Ook het huis van Bonaventura vind ik een top. De films van Jos horen daar voor mij ook bij. Het ‘Huis’ zou kunnen uitgroeien tot een spiritueel leerhuis met bijvoorbeeld ook christelijke meditatie. Ik vind het heel positief dat de Taizévieringen op de kaart zijn komen staan, zowel in Woerden als in Oudewater. Ik zie toekomst voor deze oecumenische vieringen gericht op bezinning en stilte. De Taizé reizen met jongeren waren ook hoogtepunten voor mij. Pastoraal was de intensieve begeleiding rond de uitvaarten die ik mocht leiden zeer waardevol. En ja, de interessante verbouwplannen die er nu liggen voor de Bonaventurakerk wil ik ook hier noemen.”
En de tips?
“Laten we ook aandacht houden voor de ouderen in de parochie. En luisteren naar elkaar, minder snel oordelen en elkaar vergeven. Als er iets misgaat dat met enige relativering en humor proberen op te lossen. Voor onze parochie verwacht ik veel van de aanbevelingen die de vitaliteitstoets heeft opgeleverd. We zijn mensen van de hoop, dat moeten we blijven uitstralen. En blijven werken aan de Bonum Commune, een rechtvaardige samenleving voor iedereen.”
Bedankt pastor Janneke voor je Openhartigheid. En we wensen je alle goeds voor de toekomst.
Wilt u zelf iemand voordragen voor deze rubriek mail dat dan naar basoudeophuis@hotmail.com
Tot de volgende keer,
Bas Oude Ophuis & Jan Uittenbroek